辽东话,属于汉藏语系、汉语族、胶辽官话。辽东话又分为登连片-大岫小片(大连~岫岩)与盖桓片(盖州~桓仁),被称为吸收了日语、俄语、英语等外来语的“海蛎子味”方言。
大岫小片又分作两个小片:大连市的中山区、西岗区、沙河口区、甘井子区、旅顺口区与瓦房店市的居民所使用的方言属于大瓦小片;大连市的金州区、普兰店区和庄河市、长海县的居民所使用的方言属于长庄小片。
辽东话共有十五个单元音,其中12个为非鼻音,其余3个为鼻音,十五个单辅音,其中14个为非零声母,其余1个为零声母x,无塞擦音gx、kh、dz、ts、bv、pf,无入声韵。从第一个开口母音“a”到最後一个闭口母音“m”,共有366个音节文字,其中183个是大写文字,其馀183个是小写文字。除了音节文字还有不计其数的语素文字,即汉字。
新式音节文字
百八十音图 | 元音 | ||||||||||||||
後舌 | 前舌 | ||||||||||||||
中低 | 中高 | 高 | 中低 | 中高 | 高 | ||||||||||
平唇 | 圆唇 | 平唇 | 圆唇 | 平唇 | 圆唇 | 平唇 | 圆唇 | 平唇 | 圆唇 | 平唇 | 圆唇 | ||||
辅音 | 舌背 | 擦音 | 无气 | a [ɣʌ] |
oa [ɣɔ] |
â [ɣɤ] |
oâ [ɣo] |
u [ɣɯ] |
ou [ɣu] |
e [ɣɛ] |
oe [ɣœ] |
ê [ɣe] |
oê [ɣø] |
i [ɣi] |
oi [ɣy] |
有气 | ha [xʌ] |
hoa [xɔ] |
hâ [xɤ] |
hoâ [xo] |
hu [xɯ] |
hou [xu] |
he [xɛ] |
hoe [xœ] |
hê [xe] |
hoê [xø] |
hi [xi] |
hoi [xy] |
|||
塞音 | 无气 | ga [ɡʌ] |
goa [ɡɔ] |
gâ [ɡɤ] |
goâ [ɡo] |
gu [ɡɯ] |
gou [ɡu] |
ge [ɡɛ] |
goe [ɡœ] |
gê [ɡe] |
goê [ɡø] |
gi [ɡi] |
goi [ɡy] |
||
有气 | ka [kʌ] |
koa [kɔ] |
kâ [kɤ] |
koâ [ko] |
ku [kɯ] |
kou [ku] |
ke [kɛ] |
koe [kœ] |
kê [ke] |
koê [kø] |
ki [ki] |
koi [ky] |
|||
鼻音 | 接头 | nga [ŋʌ] |
ngoa [ŋɔ] |
ngâ [ŋɤ] |
ngoâ [ŋo] |
ngu [ŋɯ] |
ngou [ŋu] |
nge [ŋɛ] |
ngoe [ŋœ] |
ngê [ŋe] |
ngoê [ŋø] |
ngi [ŋi] |
ngoi [ŋy] |
||
接尾 | ng [ŋ] |
||||||||||||||
舌顶 | 擦音 | 无气 | za[zʌ] | zoa [zɔ] |
zâ [zɤ] |
zoâ [zo] |
zu [zɯ] |
zou [zu] |
ze [zɛ] |
zoe [zœ] |
zê [ze] |
zoê [zø] |
zi [zi] |
zoi [zy] |
|
有气 | sa [sʌ] |
soa [sɔ] |
sâ [sɤ] |
soâ [so] |
su [sɯ] |
sou [su] |
se [sɛ] |
soe [sœ] |
sê [se] |
soê [sø] |
si [si] |
soi [sy] |
|||
塞音 | 无气 | da [dʌ] |
doa [dɔ] |
dâ [dɤ] |
doâ [do] |
du [dɯ] |
dou [du] |
de [dɛ] |
doe [dœ] |
dê [de] |
doê [dø] |
di [di] |
doi [dy] |
||
有气 | ta [tʌ] |
toa [tɔ] |
tâ [tɤ] |
toâ [to] |
tu [tɯ] |
tou [tu] |
te [tɛ] |
toe [tœ] |
tê [te] |
toê [tø] |
ti [ti] |
toi [ty] |
|||
鼻音 | 接头 | na [nʌ] |
noa [nɔ] |
nâ [nɤ] |
noâ [no] |
nu [nɯ] |
nou [nu] |
ne [nɛ] |
noe [nœ] |
nê [ne] |
noê [nø] |
ni [ni] |
noi [ny] |
||
接尾 | n [n] |
||||||||||||||
唇 | 擦音 | 无气 | va[vʌ] | voa [vɔ] |
vâ [vɤ] |
voâ [vo] |
vu [vɯ] |
vou [vu] |
ve [vɛ] |
voe [vœ] |
vê [ve] |
voê [vø] |
vi [vi] |
voi [vy] |
|
有气 | fa [fʌ] |
foa [fɔ] |
fâ [fɤ] |
foâ [fo] |
fu [fɯ] |
fou [fu] |
fe [fɛ] |
foe [fœ] |
fê [fe] |
foê [fø] |
fi [fi] |
foi [fy] |
|||
塞音 | 无气 | ba [bʌ] |
boa [bɔ] |
bâ [bɤ] |
boâ [bo] |
bu [bɯ] |
bou [bu] |
be [bɛ] |
boe [bœ] |
bê [be] |
boê [bø] |
bi [bi] |
boi [by] |
||
有气 | pa [pʌ] |
poa [pɔ] |
pâ [pɤ] |
poâ [po] |
pu [pɯ] |
pou [pu] |
pe [pɛ] |
poe [pœ] |
pê [pe] |
poê [pø] |
pi [pi] |
poi [py] |
|||
鼻音 | 接头 | ma [mʌ] |
moa [mɔ] |
mâ [mɤ] |
moâ [mo] |
mu [mɯ] |
mou [mu] |
me [mɛ] |
moe [mœ] |
mê [me] |
moê [mø] |
mi [mi] |
moi [my] |
||
接尾 | m [m] |
百八十音图 | 元音 | ||||||||||||||
後舌 | 前舌 | ||||||||||||||
中低 | 中高 | 高 | 中低 | 中高 | 高 | ||||||||||
平唇 | 圆唇 | 平唇 | 圆唇 | 平唇 | 圆唇 | 平唇 | 圆唇 | 平唇 | 圆唇 | 平唇 | 圆唇 | ||||
辅音 | 舌背 | 擦音 | 无气 | a [ɣʌ] |
oa [ɣɔ] |
â [ɣɤ] |
oâ [ɣo] |
u [ɣɯ] |
ou [ɣu] |
e [ɣɛ] |
oe [ɣœ] |
ê [ɣe] |
oê [ɣø] |
i [ɣi] |
oi [ɣy] |
有气 | ha [xʌ] |
hoa [xɔ] |
hâ [xɤ] |
hoâ [xo] |
hu [xɯ] |
hou [xu] |
he [xɛ] |
hoe [xœ] |
hê [xe] |
hoê [xø] |
hi [xi] |
hoi [xy] |
|||
塞音 | 无气 | ga [ɡʌ] |
goa [ɡɔ] |
gâ [ɡɤ] |
goâ [ɡo] |
gu [ɡɯ] |
gou [ɡu] |
ge [ɡɛ] |
goe [ɡœ] |
gê [ɡe] |
goê [ɡø] |
gi [ɡi] |
goi [ɡy] |
||
有气 | ka [kʌ] |
koa [kɔ] |
kâ [kɤ] |
koâ [ko] |
ku [kɯ] |
kou [ku] |
ke [kɛ] |
koe [kœ] |
kê [ke] |
koê [kø] |
ki [ki] |
koi [ky] |
|||
鼻音 | 接头 | nga [ŋʌ] |
ngoa [ŋɔ] |
ngâ [ŋɤ] |
ngoâ [ŋo] |
ngu [ŋɯ] |
ngou [ŋu] |
nge [ŋɛ] |
ngoe [ŋœ] |
ngê [ŋe] |
ngoê [ŋø] |
ngi [ŋi] |
ngoi [ŋy] |
||
接尾 | ng [ŋ] |
||||||||||||||
舌顶 | 擦音 | 无气 | za[zʌ] | zoa [zɔ] |
zâ [zɤ] |
zoâ [zo] |
zu [zɯ] |
zou [zu] |
ze [zɛ] |
zoe [zœ] |
zê [ze] |
zoê [zø] |
zi [zi] |
zoi [zy] |
|
有气 | sa [sʌ] |
soa [sɔ] |
sâ [sɤ] |
soâ [so] |
su [sɯ] |
sou [su] |
se [sɛ] |
soe [sœ] |
sê [se] |
soê [sø] |
si [si] |
soi [sy] |
|||
塞音 | 无气 | da [dʌ] |
doa [dɔ] |
dâ [dɤ] |
doâ [do] |
du [dɯ] |
dou [du] |
de [dɛ] |
doe [dœ] |
dê [de] |
doê [dø] |
di [di] |
doi [dy] |
||
有气 | ta [tʌ] |
toa [tɔ] |
tâ [tɤ] |
toâ [to] |
tu [tɯ] |
tou [tu] |
te [tɛ] |
toe [tœ] |
tê [te] |
toê [tø] |
ti [ti] |
toi [ty] |
|||
鼻音 | 接头 | na [nʌ] |
noa [nɔ] |
nâ [nɤ] |
noâ [no] |
nu [nɯ] |
nou [nu] |
ne [nɛ] |
noe [nœ] |
nê [ne] |
noê [nø] |
ni [ni] |
noi [ny] |
||
接尾 | n [n] |
||||||||||||||
唇 | 擦音 | 无气 | va[vʌ] | voa [vɔ] |
vâ [vɤ] |
voâ [vo] |
vu [vɯ] |
vou [vu] |
ve [vɛ] |
voe [vœ] |
vê [ve] |
voê [vø] |
vi [vi] |
voi [vy] |
|
有气 | fa [fʌ] |
foa [fɔ] |
fâ [fɤ] |
foâ [fo] |
fu [fɯ] |
fou [fu] |
fe [fɛ] |
foe [fœ] |
fê [fe] |
foê [fø] |
fi [fi] |
foi [fy] |
|||
塞音 | 无气 | ba [bʌ] |
boa [bɔ] |
bâ [bɤ] |
boâ [bo] |
bu [bɯ] |
bou [bu] |
be [bɛ] |
boe [bœ] |
bê [be] |
boê [bø] |
bi [bi] |
boi [by] |
||
有气 | pa [pʌ] |
poa [pɔ] |
pâ [pɤ] |
poâ [po] |
pu [pɯ] |
pou [pu] |
pe [pɛ] |
poe [pœ] |
pê [pe] |
poê [pø] |
pi [pi] |
poi [py] |
|||
鼻音 | 接头 | ma [mʌ] |
moa [mɔ] |
mâ [mɤ] |
moâ [mo] |
mu [mɯ] |
mou [mu] |
me [mɛ] |
moe [mœ] |
mê [me] |
moê [mø] |
mi [mi] |
moi [my] |
||
接尾 | m [m] |
基本韵母 | ai盖an碗(i)an边 | (ü)an院 | i字ei辈en根 | ü鱼 | a瓦 | (i)e碟 | (ü)e月 | o窝 |
儿化韵母 | ar [ aʅ ] |
(ü)anr [ œ̜ʯ ] |
er [ əʅ ] |
ür [ yʯ ] |
a'r [ äʅ ] |
(i)e'r [ ɛʅ ] |
(ü)e'r [ øʯ ] |
or [ ǫʯ ] |
基本韵母 | e歌 | u肚 | ao包 | ou头 | ang缸 | (u)ang光 | ong工 | eng灯 |
儿化韵母 | e'r [ ɤʅ ] |
ur [ uʯ ] |
ao'r [ ɑʊʯ ] |
ou'r [ ǫʊʯ ] |
angr [ ɑŋʅ̃ ] |
(u)angr [ ɔŋʯ̃ ] |
ongr [ ʊŋʯ̃ ] |
engr [ ɤŋʅ̃ ] |
基本韵母 | ai盖an碗(i)an边 | (ü)an院 | i字ei辈en根 | ü鱼 | a瓦 | (i)e碟 | (ü)e月 | o窝 |
儿化韵母 | ar [ aʅ ] |
(ü)anr [ œ̜ʯ ] |
er [ əʅ ] |
ür [ yʯ ] |
a'r [ äʅ ] |
(i)e'r [ ɛʅ ] |
(ü)e'r [ øʯ ] |
or [ ǫʯ ] |
基本韵母 | e歌 | u肚 | ao包 | ou头 | ang缸 | (u)ang光 | ong工 | eng灯 |
儿化韵母 | e'r [ ɤʅ ] |
ur [ uʯ ] |
ao'r [ ɑʊʯ ] |
ou'r [ ǫʊʯ ] |
angr [ ɑŋʅ̃ ] |
(u)angr [ ɔŋʯ̃ ] |
ongr [ ʊŋʯ̃ ] |
engr [ ɤŋʅ̃ ] |