连翘灌木、乔木、藤本或草本。叶对生,稀轮生或互生,单叶,稀复叶,常无托叶。花两性,稀单性,辐射对称,稀两侧对称;花萼常5裂,稀4或多达12裂,或无花萼;花冠合瓣,稀离瓣或无瓣,常5裂,稀4或多达16裂,花蕾时呈旋卷状排列,或为覆瓦状或镊合状排列;雄蕊多数5枚,少数1-4枚;子房上位,稀半下位,2室,稀1或多室,每室具胚珠1至多枚。果为蒴果、浆果、核果、翅果或蓇葖果。[1]
主要分布于热带至温带地区,龙胆科在寒温带也有分布。[2][3][4][5][6]
6科:木犀科OLEACEAE,离水花科DESFONTAINIACEAE,马钱科LOGANIACEAE,龙胆科GENTIANACEAE,夹竹桃科APOCYNACEAE,萝藦科ASCLEPIADACEAE,除 DESFONTAINIACEAE 外,其余5科我国均产,如下所述。[1]
夹竹桃科约250属,2000余种,分布于全世界热带、亚热带地区,少数在温带地区。我国产46属,176种,33变种,主要分布于长江以南各省区及台湾省等沿海岛屿,少数分布于北部及西北部。[6]
萝藦科约180属,2200种,分布于世界热带、亚热带,少数温带地区。我国产44属,245种,33变种,分布于西南及东南部为多,少数在西北与东北各省区。[5]
龙胆花龙胆科约80属700种,广布世界各洲,但主要分布在北半球温带和寒温带。我国有22属427种,绝大多数的属和种集中于西南山岳地区。其中以龙胆属Gentiana,獐牙菜属Swertia 以及肋柱花属 Lomatoaonium 等属的种类为最多。黄秦艽属Veratrilla,大钟花属Megacodon 和口药花属Jaeschkea 三属是中国—喜马拉雅地区的特有属,而真正为我国特有的 属仅有匙叶草属 Latouchea,辐花属 Lomatogoniopsis 两属。虽然我国特有属很少,但特有种却为数众多,几达国产种类的一半以上。这一特有现象在西南山岳地区尤为显著。龙胆属 Gentiana 与报春花属 Primula,杜鹃花属Rhododendron 通称为“三大名花”,并在高山“五花草甸”的组成中占有重要地位。[2]
女贞马钱科约28属,550种,分布于热带至温带地区。钩吻属Gelsemium Juss. 间断分布到北美和亚洲东南部;Logania R. Br. 仅出现于澳大利亚和新西兰;马钱属Strychnos Linn.及醉鱼草属Buddleja Linn. 均广泛分布于热带地区;其他属只在局限范围内有分布。我国产8属,54种,9变种,分布于西南部至东部,少数西北部,分布中心在云南。[4]
木犀科约27属,400余种,广布于两半球的热带和温带地区,亚洲地区种类尤为丰富。我国产12属,178种,6亚种,25变种,15变型,其中14种,1亚种,7变型系栽培,南北各地均有分布。连翘属Forsythia,丁香属Syrmga,女贞属Ligustrum和木犀属Osmanthus的绝大部分种类均产我国,故我国为上述各属的现代分布中心。本科具有许多重要的药用植物、香料植物、油料植物以及经济树种。[3]
夹竹桃科Apocynaceae | 夹竹桃亚科Subfam. Apocynoideae Woodson | 夹竹桃族Trib. Apocyneae Airy Shaw花皮胶藤族Trib. Ecdysanthereae Pichon思茅藤族Trib. Epigyneae止泻木族Trib. Holarrheneae Tsiang同心结族Trib. Parsonsieae A. DC.倒吊笔族Trib. Wrightieae G. Don |
狗牙花亚科Subfam. Ervatamioideae Tsiang | 狗牙花族Trib. Ervatamieae Tsiang et P. T. Li | |
鸡蛋花亚科Subfam. Plumerioideae K. Schum. | 黄蝉族Trib. Allemandeae A. DC.鸡骨常山族Trib. Alstonieae G. Don山橙族Trib. Melodineae G. Don鸡蛋花族Trib. Plumerieae A. DC.萝芙木族Trib. Rauvolfieae (K. Schum.) Woodson | |
萝藦科Asclepiadaceae | 桉叶藤属Cryptostegia | |
马利筋亚科Subfam. Asclepiadoideae Airy Shaw | 马利筋族Trib. Asclepiadeae G. Don吊灯花族Trib. Ceropegieae Benth. et Hook. f.牛奶菜族Trib. Marsdenieae Benth. et Hook. f. | |
杠柳亚科Subfam. Periplocoideae K. Schum. | 海岛藤族Trib. Gymnanthereae杠柳族Trib. Periploceae G. Don | |
鲫鱼藤亚科Subfam. Secamonoideae Airy Shaw | 鲫鱼藤族Trib. Secamoneae R. Br.弓果藤族Trib. Toxocarpeae | |
龙胆科Gentianaceae | 龙胆亚科Subfam. Gentianoideae | 龙胆族Trib. Gentianeae |
睡菜亚科Subfam. Menyanthoideae Gilg | 睡菜属Menyanthes (Tourn.) L.莕菜属Nymphoides Seguier | |
龙胆亚目Gentianineae | 马钱科Loganiaceae | 醉鱼草亚科Buddlejoideae Soler.马钱亚科Loganioideae |
木犀亚目Oleineae | 木犀科Oleaceae | 素馨亚科Jasminoideae Knobl.木犀亚科Oleoideae |
J Hutchinson(The Genera of Flowering Plants 1: 33. 36. 1967)把本目分成3个目,马钱科、木犀科隶属于马钱目LOGANIALES,夹竹桃科、萝藦科隶属于夹竹桃目APOCYNALES,龙胆科隶属于龙胆目GENTIANALES。
夹竹桃科Apocynaceae | 夹竹桃亚科Subfam. Apocynoideae Woodson | 夹竹桃族Trib. Apocyneae Airy Shaw花皮胶藤族Trib. Ecdysanthereae Pichon思茅藤族Trib. Epigyneae止泻木族Trib. Holarrheneae Tsiang同心结族Trib. Parsonsieae A. DC.倒吊笔族Trib. Wrightieae G. Don |
狗牙花亚科Subfam. Ervatamioideae Tsiang | 狗牙花族Trib. Ervatamieae Tsiang et P. T. Li | |
鸡蛋花亚科Subfam. Plumerioideae K. Schum. | 黄蝉族Trib. Allemandeae A. DC.鸡骨常山族Trib. Alstonieae G. Don山橙族Trib. Melodineae G. Don鸡蛋花族Trib. Plumerieae A. DC.萝芙木族Trib. Rauvolfieae (K. Schum.) Woodson | |
萝藦科Asclepiadaceae | 桉叶藤属Cryptostegia | |
马利筋亚科Subfam. Asclepiadoideae Airy Shaw | 马利筋族Trib. Asclepiadeae G. Don吊灯花族Trib. Ceropegieae Benth. et Hook. f.牛奶菜族Trib. Marsdenieae Benth. et Hook. f. | |
杠柳亚科Subfam. Periplocoideae K. Schum. | 海岛藤族Trib. Gymnanthereae杠柳族Trib. Periploceae G. Don | |
鲫鱼藤亚科Subfam. Secamonoideae Airy Shaw | 鲫鱼藤族Trib. Secamoneae R. Br.弓果藤族Trib. Toxocarpeae | |
龙胆科Gentianaceae | 龙胆亚科Subfam. Gentianoideae | 龙胆族Trib. Gentianeae |
睡菜亚科Subfam. Menyanthoideae Gilg | 睡菜属Menyanthes (Tourn.) L.莕菜属Nymphoides Seguier | |
龙胆亚目Gentianineae | 马钱科Loganiaceae | 醉鱼草亚科Buddlejoideae Soler.马钱亚科Loganioideae |
木犀亚目Oleineae | 木犀科Oleaceae | 素馨亚科Jasminoideae Knobl.木犀亚科Oleoideae |