使用人口大约790万人,约占南非人口的百分之18,主要集中在南非南部的两个省分,该语言现在是拉丁字母书写。
另外,科萨语是南非前总统纳尔逊·曼德拉的母语。
像其它班图语言一样,科萨语是带有声调的语言,它具有两种声调。也就是说,同一组元音和辅音的组合,如果用升调或降调,高音或低音发声,表达的是不同的意思。科萨语一个最显著的特点,是它的吸气辅音(click consonants)。这种语言的名称Xhosa就是用一个吸气辅音开头的。在采用拉丁字母拼写科萨语的系统中,用三个字母来表达吸气辅音:c, x,和q。
在十六世纪之前,说科萨语的人就居住在南非的海岸线一带。说科萨语的部族称他们自己使用的语言为amaXhsa或isiXhosa。几乎所有带吸气辅音的语言都是克瓦桑族语(Khoisan languages)。科萨语中的吸气辅音表明,它是克瓦桑族语的近亲。大约有15%的词汇来自克瓦桑族语。到了近代,科萨语又从南非语(即南非荷兰语)和英语中借用了很多词汇。
科萨语发音表
目前,在初小教育和部分高小教育中,科萨语是主要的语言。但是,进入更高一级的教育后,教育用语便为英语所取代。尽管在学校中,还有科萨语的学术团体,并开设科萨语的课程。在南非大学,授课用语是英语和南非语,而学生可以当作一门课程来选修科萨语。学这门功课的学生,可能他们的母语就是科萨语,也可能不是。
第一部科萨语的《圣经》是1859年由英国人Henry Hare Dugmore与当地人合作翻译出版的。Henry Hare Dugmore能够讲流利的科萨语。目前,科萨语的报刊和杂志随处可见,也有许多散文、诗歌等文学作品。南非广播公司每天播出科萨语的电视和广播节目。用科萨语唱歌的著名歌手Miriam Makeba,以特有的带吸气辅音的歌调,使其声名远扬到南非之外的世界各国。
科萨语样本:
Bonke abantu bazalwa bekhululekile belingana ngesidima nangokweemfanelo. Bonke abantu banesiphiwo sesazela nesizathu sokwenza isenzo ongathanda ukuba senziwe kumzalwane wakho.
对应英文:
All human beings are born free and equal in dignity and rights. They are endowed with reason and conscience and should act towards one another in a spirit of brotherhood.
English | isiXhosa (Xhosa) |
---|---|
Welcome | Siya namkela nonke |
Hello | Molo |
How are you? Fine thanks, and you? |
Unjani? |
Ndiyaphila, enkosi. Kunjani kuwe? Ndiphilile enkosi, unjani wena? |
|
Long time no see | Kudala ndakugqibela |
What's your name? My name is ... |
Ngubani igama lakho? Igama lakho? |
Igama lam ngu ... | |
Where are you from? I'm from ... |
Uvela phi? |
Ndivela e... | |
Pleased to meet you | Ndiyavuya ukukwazi |
Good afternoon | Uben' emva kwemini entle / Ube nemini emnandi |
Good evening | Ubusuku obuhle |
Good night | Rhonanai / Ulale kakuhle |
Goodbye | Hamba kakuhle (go well) Sala kakuhle (stay well) |
Good luck | Amathamsanqa |
Cheers/Good health! | Impilo! |
Have a nice day | Ubenemini emnandi |
Bon appetit | Ukonwabele ukutya kwakho |
Bon voyage | Uhambe kakuhle |
I don't understand | Andiva |
Please speak more slowly | Khawucothise |
Please say that again | Ndicela uphinde / Khawuphinde utsho / Yitsho kaphinda |
Please write it down | Cela uyibhale phantsi |
Do you speak Xhosa? Yes |
Uyakwazi ukuthetha isiXhosa? |
Ewe | |
Do you speak English? | Uyakwazi ukuthetha isiNgesi? |
How do you say ... in Xhosa? | Uthini …ngesiXhosa? |
Excuse me | Uxolo! Ndixolele! |
How much is this? | Yimalini? |
Sorry | Ndicela uxolo |
Thank you Response |
Ndiyabulela / Enkosi |
Wamkelekile | |
Where's the toilet? | Liphi igumbi langasese? |
This gentleman/lady will pay for everything |
uMfana uzakubhatala yonke into / uBhuti uzakubhatala yonke into Inenekazi lizokubhatala yonke into / Ilady lokubhatala yonke into |
Would you like to dance with me? |
Ungathanda ukudansa? |
I love you | Ndiya kuthanda |
Get well soon | Uphile ngokukhawuleza |
Leave me alone! | Ndiyeke! |
Help! | Nceda! |
Call the police! | Biza amapolisa! |
Merry Christmas and Happy New Year |
Siniqwenelela Ikrisimesi Emnandi Nonyaka Omtsha Ozele Iintsikelelo |
Happy Birthday | Imini emnandi kuwe |
One language is never enough |
Ulwimi olunye zange lonela |
English | isiXhosa (Xhosa) |
---|---|
Welcome | Siya namkela nonke |
Hello | Molo |
How are you? Fine thanks, and you? |
Unjani? |
Ndiyaphila, enkosi. Kunjani kuwe? Ndiphilile enkosi, unjani wena? |
|
Long time no see | Kudala ndakugqibela |
What's your name? My name is ... |
Ngubani igama lakho? Igama lakho? |
Igama lam ngu ... | |
Where are you from? I'm from ... |
Uvela phi? |
Ndivela e... | |
Pleased to meet you | Ndiyavuya ukukwazi |
Good afternoon | Uben' emva kwemini entle / Ube nemini emnandi |
Good evening | Ubusuku obuhle |
Good night | Rhonanai / Ulale kakuhle |
Goodbye | Hamba kakuhle (go well) Sala kakuhle (stay well) |
Good luck | Amathamsanqa |
Cheers/Good health! | Impilo! |
Have a nice day | Ubenemini emnandi |
Bon appetit | Ukonwabele ukutya kwakho |
Bon voyage | Uhambe kakuhle |
I don't understand | Andiva |
Please speak more slowly | Khawucothise |
Please say that again | Ndicela uphinde / Khawuphinde utsho / Yitsho kaphinda |
Please write it down | Cela uyibhale phantsi |
Do you speak Xhosa? Yes |
Uyakwazi ukuthetha isiXhosa? |
Ewe | |
Do you speak English? | Uyakwazi ukuthetha isiNgesi? |
How do you say ... in Xhosa? | Uthini …ngesiXhosa? |
Excuse me | Uxolo! Ndixolele! |
How much is this? | Yimalini? |
Sorry | Ndicela uxolo |
Thank you Response |
Ndiyabulela / Enkosi |
Wamkelekile | |
Where's the toilet? | Liphi igumbi langasese? |
This gentleman/lady will pay for everything |
uMfana uzakubhatala yonke into / uBhuti uzakubhatala yonke into Inenekazi lizokubhatala yonke into / Ilady lokubhatala yonke into |
Would you like to dance with me? |
Ungathanda ukudansa? |
I love you | Ndiya kuthanda |
Get well soon | Uphile ngokukhawuleza |
Leave me alone! | Ndiyeke! |
Help! | Nceda! |
Call the police! | Biza amapolisa! |
Merry Christmas and Happy New Year |
Siniqwenelela Ikrisimesi Emnandi Nonyaka Omtsha Ozele Iintsikelelo |
Happy Birthday | Imini emnandi kuwe |
One language is never enough |
Ulwimi olunye zange lonela |